Rouwverwerking.info

Overlijden of sterven is het proces waarbij de levensfuncties of de biologische functies wegvallen tot de dood is bereikt. Het overlijden van mensen wordt vaak als een droevige gebeurtenis gezien vanwege de affectie die we hebben voor een persoon en het wegvallen van de sociale binding of de familierelatie. Het overlijden of sterven verloopt in fases, kort voor het overlijden kan er een opleving zijn waarbij iemand minder pijn ervaart maar dit komt lang niet altijd voor en na deze eventuele opleving gaat het stervensproces door. De tijdsduur van het stervensproces kan variëren van enkele uren tot circa een week.

• Niet of nauwelijks nog eten en drinken en moeilijk slikken, dwing iemand dan niet om te drinken maar maak alleen de lippen vochtig. Niet of nauwelijks meer reageren op verbale en visuele prikkels, zoals het aanspreken of het reageren met de ogen. De persoon wordt zwakker en slaperig maar kan vaak nog wel horen wat er gezegd wordt.
• Bloeding in de slokdarm of maag, de persoon kan bloed gaan ophoesten.
• Zwakke polsslag en lage bloeddruk.
• Desoriëntatie, blijf rustig praten tegen de patiënt zonder vragen te stellen die iemand niet meer kan begrijpen, alleen eventueel eenvoudige vragen die met ja of nee zijn te beantwoorden.
• Terminale onrust (terminal restlessness) met onwillekeurige bewegingen (tremoren) zoals grijpen in de lucht, kreunen en soms zelfs schreeuwen. Terminale onrust lijkt op doodsangst en is voor de naasten vaak niet prettig om te zien, probeer rust te creëren door minder mensen aan het bed aanwezig te laten zijn. Praat ook tegen de persoon die gaat sterven en raak hem of haar aan zodat de stervende gerust is dat hij of zij niet alleen is.
• Verandering in het gezicht, de huid rond de neus en jukbeenderen wordt bleker en verstrakt waardoor de neus er spitser uitziet, het wordt ook wel het doodsmasker genoemd en wordt veroorzaakt door een daling in de lichaamstemperatuur.
• Reutelen, ook wel doodsreutel genoemd, is een luidruchtige ademhaling met een rochelend en vooral voor omstanders een onaangenaam of angstig geluid. Dit wordt veroorzaakt door slijm in de mond, keel en longen, het geluid kan verminderen door iemand op zijn zij te leggen. Het reutelen klinkt vrij angstig maar de stervende is zich hier niet meer van bewust, het is geen ademnood ook al klinkt het zo. De doodsreutel komt voor bij ruim de helft van de stervenden en de dood treedt vaak in binnen 24 uur.
• De Cheyne-stokesademhaling is een andere vorm van ademhalen in de laatste fase, het is een onregelmatige ademhaling waarbij de stervende diep inademt maar zwakker uitademt, het lijkt op diep zuchten met steeds langere pauzes in de ademteugen, soms lijkt de ademhaling te stoppen maar gaat daarna toch weer door.

• Help de stervende tijdens het waken door te zeggen dat het goed is, dat hij of zij kan gaan.
• Vaak blijft iemand waken tot en met het levenseinde maar soms wil iemand die gaat sterven liever alleen gaan. Het kan gebeuren dat iemand die de hele tijd waakt naast het bed even koffie gaat halen of een rondje gaat lopen en bij terugkomst is de patiënt overleden. Bedenk dan dat de stervende dit waarschijnlijk zo wenste; de eigen regie houden bij leven en bij de dood en dat hij of zij niet bang was om te sterven.
• Probeer na het waken naast het bed en het overlijden nog zo bewust mogelijk afscheid te nemen, zowel het waken als het afscheid nemen helpt bij de rouwverwerking.